Call Innovatieve Projecten: Maritieme energieketen van de toekomst

Voor de NWO/NWA call Innovatieve Projecten 2024 is door de Blauwe Route gekozen voor het thema Energielogistiek van de fossielvrije maritieme toekomst. De achterban van de Blauwe Route kan voorstellen voor deelprojecten van maximaal 150.000 euro indienen in een pre-call bij de Blauwe Route. Doe dat uiterlijk dinsdag 6 augustus aanstaande.

Maritieme sector kan belangrijke rol spelen

Het thema van de call richt zich op de bijdrage van de maritieme industrie aan het energiesysteem van de toekomst. Nederland ligt op een strategische plek om duurzame energie op zee te winnen en die landinwaarts te transporteren.

Tot nu toe gaat het bij de winning en transport van energie op zee om elektriciteit, maar het is zeker denkbaar dat daarnaast ook energie omgezet gaat worden naar moleculen zoals waterstof of synthetische methanol. De maritieme industrie kan daar een belangrijke rol in spelen. Dit project legt dan ook de kennisbasis om dit toekomstscenario verder uit te werken. Deze visie is voor een deel al eerder uitgewerkt en het voorstel is om hier nu de juiste kennisbasis verder voor te ontwikkelen binnen de Blauwe Route.

Binnen dit thema is financiering beschikbaar voor drie onderzoeksprojecten:

1. Energie-eiland als hub op zee
2. Logistieke processen om energiedragers landinwaarts te vervoeren
3. Invloed van een energie-hub op ruimtelijke ordening, veiligheid en ecologie

 

1. Energie-eiland als hub op zee

Dit onderzoeksproject inventariseert de mogelijke functies van een offshore energie-eiland en het bijbehorende ruimtegebruik. Het gaat om een conceptuele studie en uitwerking op haalbaarheid, inclusief bijbehorend budget (investeringen en operationele kosten) en risico-inventarisatie voor diverse gebruiksvormen.

Om een fossielvrije toekomst mogelijk te maken, is het van belang om energie om te kunnen zetten naar bijvoorbeeld waterstof en synthetische methanol. Internationale offshore grid-verbindingen zijn nodig om het elektriciteitsnet gelijkmatiger te belasten. Voor de onderhoudsvloot van offshore windparken is meer offshore havencapaciteit vereist, voor de kustwacht zijn kortere aanvaartijden van reddingsvaartuigen van belang en er is behoefte aan ondersteuning van meervoudig ruimtegebruik tussen de windmolens.

Eerder is al onderzoek gedaan naar de diverse mogelijke vormen van een energie-eiland: drijvend, drijvend met golfbrekers (hybride) of een vast eiland. Die laatste vorm wordt momenteel aangelegd in het Belgische deel van de Noordzee. Dit eerste Innovatieve Project uit deze call zet de diverse vormen nog een keer op rij en evalueert of ze geschikt zijn voor een energie-eiland voor operationele mogelijkheden en diverse gebruiksvormen en stakeholders.

 

2. Logistieke processen om energiedragers landinwaarts te vervoeren

Als alternatief voor volledige elektrificatie van de maatschappij richt dit deelproject zich op hoe de maritieme industrie kan bijdragen aan een alternatief scenario, waarbij e-fuels offshore opgewekt worden en landinwaarts te brengen zijn.

Het gaat om een technisch-economische studie van een scenario waarbij windenergie offshore omgezet wordt naar waterstof en e-methanol, om die dan landinwaarts te vervoeren. Dit sluit aan bij de overwegingen dat met offshore opgewekte windenenergie grote investeringen in het energienet vereist zijn om lokale gebruikers te kunnen bedienen. Bufferen van windenergie (batterijen) is noodzakelijk, maar vergt ook investeringen en wordt voor een groot deel lokaal ingevuld. Windenergie omzetten in andere energiedragers zoals waterstof (H₂) en synthetische methanol geeft mogelijkheden voor buffering op een energie-eiland, bij aan land komen en dichtbij de lokale eindgebruikers.

Naast een directe pijpleiding valt te denken aan vervoer per schip van het energie-eiland naar een aanlandingspunt in de delta, maar ook verder landinwaarts. Via wegvervoer zijn de alternatieve energiedragers verder te transporteren. Het voordeel daarvan is dat de infrastructuur van dit logistieke proces al grotendeel beschikbaar is.

Als mogelijke invulling kan ook aandacht zijn voor het concept-ontwerp van een scheepstype dat vanaf het eiland de delta en verder het rivieren- en kanalenstelsel in kan varen om de energie op locatie te brengen.

 

3. Invloed van een energie-hub op ruimtelijke ordening, veiligheid en ecologie

Dit deelproject vergelijkt de impact op de ecologie bij het gebruik van twee mogelijke energie-eilanden: een eiland voor het omzetten van windenergie naar andere energiedragers enerzijds en een eiland waar vandaan de elektrische energie direct naar land wordt vervoerd anderzijds. Het gaat zowel om de energie-eilanden zelf als de mogelijke logistieke processen.

Ook kijkt deze studie naar het ruimtegebruik (marine spatial planning) en de invloed daarvan op het ruimtegebruik van andere stakeholders. Bovendien besteedt het deelproject aandacht aan de veiligheid rondom het gebruik van een energie-eiland en bijhorende logistieke processen. Deze invloed kan zowel positief als negatief zijn.

Meer informatie

Nadere informatie over de NWA Innovatieve Projecten  is te vinden op de website van NWO.

Er is maximaal 300.000 euro beschikbaar voor dit onderwerp onder Innovatieve Projecten – Blauwe Route, waarbij waarschijnlijk twee of drie voorstellen gehonoreerd zullen worden. Dien uw voor-aanvragen van maximaal 100.000 tot 150.000 euro in bij de Blauwe Route: blauweroute@nioz.nl.

Deadline

De deadline voor het indienen van voor-aanvragen: dinsdag 6 augustus 2024