6,7 miljoen voor onderzoek naar langetermijneffecten van windmolenparken in Noordzee

Een consortium van Nederlandse wetenschappers start een vijfjarig onderzoeksproject naar de effecten van offshore windparken op de ecologie en economische activiteiten in de Noordzee. NWO heeft het project NO REGRETS 6,7 miljoen euro toegekend.

Foto: Shutterstock

Veranderend ecosysteem door menselijke activiteiten

De bouw van windmolenparken op zee, klimaatverandering, visserij en andere menselijke activiteiten hebben een grote impact op het leven in de Noordzee: het mariene ecosysteem verandert met ongekende snelheid en schaal. Nederland heeft de ambitie om de productie van windenergie uit te breiden tot 11,5 Gigawatt (GW) in 2030 en tot meer dan 70 GW in 2050. Andere Noord-Europese landen hebben vergelijkbare ambities om in 2050 vele malen meer energie uit wind op te wekken dan nu. Het onderzoeksproject NO REGRETS zal impactvolle wetenschappelijke kennis opleveren over de mogelijke ecologische gevolgen van deze grootschalige uitbreiding van het opwekken van hernieuwbare energie in de Noordzee.

Inzicht in brede ecologische effecten

Biologisch oceanograaf prof. Myron Peck van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) is de coördinator van het programma. “Klimaatverandering en windmolenparken zullen in wisselwerking meerdere effecten hebben op mariene ecosystemen. Het gaat onder meer om fysieke kenmerken zoals de stroming van het water, de manier waarop waterlagen zich vermengen, de hoeveelheid licht die het water binnendringt en waar en wanneer voedingsstoffen beschikbaar zijn. En deze hebben op hun beurt weer een directe invloed op het zeeleven: van de hoeveelheid plantaardig en dierlijk plankton en de rijkdom van consumenten zoals schelpdieren die op de bodem leven tot de gezondheid van toppredatoren zoals vissen, vogels en zeezoogdieren.”

Er is al veel onderzoek gedaan naar het effect van windmolenparken op sommige diersoorten, zegt Peck. “Maar we missen een breder begrip van bijvoorbeeld mogelijke veranderingen in het hele voedselweb – hoe windmolenparken bijvoorbeeld invloed kunnen hebben op hoe energie zich door het systeem beweegt, van fytoplankton tot toppredatoren. We moeten vergelijkingen maken van deze bredere ecologische aspecten binnen, dichtbij en ver buiten windparken.”

De komende jaren zullen de onderzoekers nieuwe wetenschappelijke kennis van onderzoekscruises en historische metingen combineren om de mogelijke veranderingen van de grootschalige productie van windenergie en klimaatverandering op de productiviteit, biodiversiteit en andere ecologische aspecten van de Noordzee te voorspellen. Belangrijk is ook hoe deze veranderingen zich kunnen vertalen naar economische gevolgen voor andere sectoren zoals de visserij.

Toekomstscenario’s

Een deel van het werk zal bestaan uit computermodellen van mogelijke toekomstscenario’s. Op die manier kunnen de onderzoekers inschatten welke ecologische compromissen er bestaan tussen verschillende plannen voor het opschalen van windenergie op zee. Peck: “Op dit moment hebben sommige partners in ons project bijvoorbeeld de mogelijke uitkomsten van schelpdierkweek en -herstel in warmere Noordzeewateren gemodelleerd die in de toekomst worden verwacht.”

Een onvermijdelijke vraag is wat er gebeurt als de windturbines na tientallen jaren buiten bedrijf worden gesteld. “Windmolenparken hebben op verschillende manieren invloed op het zeeleven”, zegt Peck. “Eén manier waarop ze het ecosysteem veranderen is door nieuwe habitats op de bodem te creëren die een grotere variatie aan soorten herbergen. En omdat gebieden met windparken gesloten zijn voor bodemsleepnetten bescherm je indirect vissen. De vraag is dus wat je vernietigt door turbines aan het einde van hun levensduur te verwijderen.”

Concreet advies

Uiteindelijk hopen Peck en zijn collega’s de overheid, de industrie en andere belanghebbenden te voorzien van concreet advies over maritieme ruimtelijke ordening van de Noordzee. Peck: “Bijvoorbeeld over de locatie van windparken. Moet je ze dicht bij de kust bouwen of verder weg? En zijn netwerken van windparken dan het beste als ze dicht bij elkaar staan, of spreid je ze? Een andere belangrijke sector is de visserij. Voor vissers is het belangrijk om te weten waar ze over een paar decennia staan en hoe ze zich eventueel kunnen aanpassen om over 30 jaar nog steeds van de zee te kunnen leven.”

Onderzoek op Routes door Consortia

NO REGRETS is een acroniem van ‘NOrth Sea Renewable Energy: Gaining the Required Ecological Knowledge for the TranSition’. Het is een NWA-ORC project binnen de Blauwe Route uit ronde 2023 van de NWA: Onderzoek op Routes door Consortia. Lees meer over ORC op de website van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Bij het project zijn 15 partners betrokken: 8 Nederlandse universiteiten en 7 onderzoeksinstituten. Daarnaast wordt er samengewerkt met stakeholders zoals Rijkswaterstaat en de visserij.